હોમરૂલ લીગ આંદોલન

-હોમરૂલ = ગૃહસ્વરાજ્ય = સ્વશાસન

-સ્વદેશી આંદોલનના નેતા અરવિંદ ઘોષ સંન્યાસ લઇને પાંડિચેરીં માં આધ્યાત્મિક જીવન વિતાવતા હતા.

-લાલા લજપતરાય ત્યારે અમેરિકામાં ચાલ્યા ગયા હતા.

-બાળગંગાધર ટિળક જ્યારે ૬ માસનીં જેલમાંથી છૂટયા ત્યારે સમગ્ર દેશ શાંત જણાતો હતો. ભારતીય રાષ્ટ્રીય કૉંગ્રેસ પણ વિભાજિત થઇને ભાંગી પડી હતી.

-આ બધુ જોઇને ફરીથી કોંગ્રેસ ધમઘમતી કરવામાં અને ફરી દેશમાં સ્વતંત્રતાની કે સ્વરાજ ચળવળ માટે જાગૃતિ લાવવાના હેતુથી લોકમાન્ય ટિળકે ‘હોમરૂલ લીગ’ શરૂ કરી

- ટિળકે ૨૮ એપ્રિલ, ૧૯૧૬ના રોજ બૈલગામ (પૂના) માં હોંમરૂલ લીગ નીં સ્થાપના કરી.

- ટિળકે અંગ્રેજીમાં ‘મરાઠા’ અને મરાઠીમાં ‘ કેસરી' નામની પત્રિકાઓ દ્વારા પ્રચારનું કામ કર્યું.

-આ લીગની પાંચ મહિના પછી શ્રીમતી એની બેસન્ટે પણ અલગથી  સપ્ટેમ્બર, ૧૯૧૬માં મદ્રાસમાં બીજી ‘હોમરૂલ લીગ’ ની શરૂઆત કરી.

-એની બૅસન્ટે ‘ધી કોમનવીલ’ સાપ્તાહિક અને ‘ન્યુ ઇન્ડિયા’ દૈનિક દ્વારા હોમરૂલનો પ્રચાર કર્યો.

-કોંગ્રેસ અને મુર્સિલમ લીંગે પણ આ આંદોલનને ટેકો આપ્યો.

- ૧૫મી જૂન, ૧૯૧૭ના રોજ સરકારના વિરૃદ્ધ લેખો લખવા બદલ મદ્રાસ સરકારે એની બૅસન્ટનીં ધરપકડ કરી.

-એની બૅસન્ટને મુકત કરવા માટે સમગ્ર દેશમાંથી માંગણી થઇ. તિલકે સત્યાગ્રહ કરવાની ઘોષણા કરી.  પરંતુ તેની પહેલા તેને છોડી દેવામાં આવ્યા.

 -હવે, ગાંધીજી ધીમે ધીમે જાહેરમાં સક્રિય થવા લાગ્યા હતા.

- ગુજરાતમાં હોમરૂલ લીગની સ્થાપના ના ઇ.સ. ૧૯૧૬માં અમદાવાદ ખાતે મગનભાઈ ચતુરભાઈએ કરી.